Język norweski

Podstawa lingwistyczna

Język norweski wraz ze szwedzkim, duńskim, islandzkim i farerskim należy do języków północnogermańskich. Nie jest on, z wyjątkiem małych społeczności imigrantów, używany poza granicami Norwegii.  Norweski szczególnie podobny jest do szwedzkiego i duńskiego. Ogólnie można stwierdzić, że użytkownicy tych trzech języków z łatwością rozumieją się wzajemnie, chociaż zdolność ta pogorszyła się u ostatniego pokolenia. 

Opanowując duński, szwedzki lub norweski, użytkownik języka może porozumiewać się z ok. 20 milionami ludzi. Współczesny język islandzki i farerski są stosunkowo odlegle od norweskiego i niezrozumiałe dla mówiących po norwesku.

Bokmål - Nynorsk  

Podczas opisu języka norweskiego ważny jest wyraźny podział na język pisany i mówiony. Język pisany posiada dwie oficjalne odmiany, tj. bokmål (dosłownie «język książkowy») i nynorsk (dosłownie «nowonorweski»).

Ogólnie stwierdzić można, że mówiony norweski nawiązuje do różnych dialektów będących w powszechnym użyciu.  Geneza tej sytuacji znajduje odzwierciedlenie w zdarzeniach historycznych i politycznych, które zostały pokrótce opisane poniżej.

Brak standardów w języku mówionym

Standardowy język norweski nie istnieje. W procesie nauczania dorosłych języka norweskiego sposób wysławiania się zwykle przystosowuje się do bokmål, którego używa się w podręcznikach. Forma mówiona jest całkowicie zbliżona do dialektów używanych w rejonie stolicy Norwegii – Oslo, lecz może posiadać zróżnicowaną intonację. Tak więc studenci mogą zacząć mówić odmianą norweskiego różniącą się od dialektu używanego w ich miejscu zamieszkania.

Historia języka

W okresie Średniowiecza Norwegia była niezależnym królestwem. Językiem mówionym był staronordyjski, którym również posługiwali się wikingowie osiedleni na Islandii i Wyspach Owczych, gdzie staronordyjski był rozpowszechniony w szerszym zakresie niż na stałym lądzie, tj. w Skandynawii.

W roku 1349 Czarna Śmierć (dżuma) doprowadziła do zgonu prawie połowy populacji Norwegów.  Pozostało niewiele osób umiejących czytać i pisać i nie było nikogo, kto mógłby w nadchodzących latach przyczynić się do zachowania pisanego języka norweskiego. W roku 1397 Norwegia weszła w unię z Danią, trwającą do 1814. Dania była stroną dominującą, a duński stał się podstawowym językiem elity norweskiej. W kościołach po reformacji w roku 1536 posługiwano się duńską Biblią na równi z duńskimi księgami religijnymi, a duńscy duchowni odprawiali msze w norweskich kościołach. Akty prawne, a także a cała literatura, proza i poezja w Norwegii tworzone były po duńsku, co miało decydujący wpływ na język pisany.

Na początku XIX wieku wykształceni Norwedzy pisali po duńsku. Elity miejskie mówiły po duńsku z norweskim akcentem. Dialektami norweskimi posługiwało się 95 % ludności. Dialekty rozwijały się przez cztery stulecia panowania duńskiego. W związku z topografią Norwegii powstawały różnice między dialektami, a ich lokalne odmiany utrwalały się.

W roku 1814 na mocy Traktatu kilońskiego Norwegia została oddana przez Danię Szwecji. Jednakże przed zrealizowaniem traktatu zwołano zgromadzenie konstytucyjne i 17 maja 1814 Norwegia ogłosiła swą niepodległość.  W wyniku kolejnych negocjacji zawarto tzw. unię personalną. Szwecja i Norwegia stały się dwoma niezależnymi państwami, nad którymi panował król szwedzki.

Olaf Husby, pażdziernik 2010 r.