9 Grammar

9 Gramatyka

ZAIMKI

Zaimki dzierżawcze

Zaimki dzierżawcze informują o posiadaczu/właścicielu czegoś. Jeśli posiadaczem jest jeg (ja), własność wyrażana jest za pomocą zaimków min, mi lub mitt, w zależności od rodzaju gramatycznego «posiadanego» rzeczownika.  Jeżeli «posiadany» rzeczownik jest w liczbie mnogiej, używa się zaimka mine:

Faren min er lærer.  Mój ojciec jest nauczycielem.  
Mora mi er også lærer.  Moja matka też jest nauczycielką.  
Skrivebordet mitt er gammelt.  Moje biurko jest stare.  
Bøkene mine ligger i sekken.  Moje książki są w torbie.  


Zaimki dzierżawcze din (twój) i vår (nasz) również odmieniają się w zależności od liczby i rodzaju. Natomiast zaimki hans (jego), hennes (jej) i deres (ich) są nieodmienne.

Posiadacz  Rodzaj męski  Rodzaj żeński  Rodzaj nijaki  Liczba mnoga 
ja  faren min
mój ojciec 		 mora mi
moja matka 		 skrivebordet mitt
moje biurko 		 bøkene mine
moje książki 
ty  faren din
twój ojciec 		 mora di
twoja matka 		 skrivebordet ditt
twoje biurko 		 bøkene dine
twoje książki 
on  faren hans
jego ojciec 		 mora hans
jego matka  		 skrivebordet hans
jego biurko 		 bøkene hans
jego książki 
ona  faren hennes
jej ojciec  		 mora hennes
jej matka 		 skrivebordet hennes
jej biurko 		 bøkene hennes
jej książki 
my  faren vår
nasz ojciec 		 mora vår
nasza matka 		 skrivebordet vårt
nasze biurko 		 bøkene våre
nasze książki 
wy  faren deres
wasz ojciec 		 mora deres
wasza matka 		 skrivebordet deres
wasze biurko 		 bøkene deres
wasze książki 
oni  faren deres
ich ojciec 		 mora deres
ich matka 		 skrivebordet deres
ich biurko 		 bøkene deres
ich książki 


W norweskim zaimki dzierżawcze mogą stać albo za «posiadanym przedmiotem», jak to pokazano powyżej, albo przed nim: faren min lub min far.

Zauważ, że w pierwszej ewentualności rzeczownik przybiera formę określoną, a w drugiej - formę nieokreśloną:

faren min  ale  min far 
mora di  ale  di mor 
huset hennes  ale  hennes hus 
bøkene våre  ale  våre bøker 
faren deres  ale  deres far 

RZECZOWNIKI

Rzeczowniki złożone

Zdarza się, że dokładniejszy opis jakiegoś przedmiotu wymaga w języku norweskim użycia dwóch lub większej liczby rzeczowników. W takich przypadkach rzeczowniki łączą się w jeden wyraz. Ostatni człon rzeczownika złożonego określa rodzaj przedmiotu, a pierwszy precyzuje tę informację:

et møte + et rom   →  et møterom (sala zebrań) 
et prosjekt + en leder   →  en prosjektleder (kierownik projektu) 


Drugi człon rzeczownika złożonego określa jego rodzaj gramatyczny i sposób odmiany:

ei stue + et bord   →  et stuebord – mange stuebord (wyraz bord jest jednosylabowym rzeczownikiem rodzaju nijakiego)
(stół w pokoju dziennym – wiele stołów w pokoju dziennym) 

W niektórych rzeczownikach złożonych do połączenia członów stosuje się -s- lub -e-:

en tid + en frist   →  en tidsfrist (ostateczny termin) 
et barn + en hage   →  en barnehage (przedszkole) 

SZYK WYRAZÓW

Zdania względne

Polskie zaimki względne który, które, którzy tłumaczy się na norweski jako som:

Jeg har en bror. Han er 30 år gammel.
Mam brata. Ma 30 lat.  		  →  Jeg har en bror som er 30 år gammel.
Mam brata, który ma 30 lat.  
Jeg har en katt. Den er søt.
Mam kota. Jest słodki.  		  →  Jeg har en katt som er søt.
Mam kota, który jest słodki.  
Jeg har en bil. Den er ny.
Mam samochód. Jest nowy.  		  →  Jeg har en bil som er ny.
Mam samochód, który jest nowy.  


Zdania względne są zdaniami podrzędnymi, dlatego przysłówki i partykułę ikke umieszcza się w nich przed czasownikiem:

Jeg har en bil som ikke er ny.  Mam samochód, który nie jest nowy.  


W powyższych przykładach som pełni rolę podmiotu w zdaniu względnym. Gdy zaimek ten nie jest podmiotem, podmiot następuje bezpośrednio po som, jak w przypadku każdego innego spójnika podrzędnego:

Jeg har en bil som jeg kjøpte i juni.  Mam samochód, który kupiłem w czerwcu.  


Da - når

I da, i når znaczy kiedy/gdy.

Da używamy, gdy mówimy o jednokrotnym zdarzeniu lub o nieprzerwanym okresie w przeszłości:

Alex traff Jens da han begynte i barnehagen.
Alex poznał Jensa, gdy zaczął chodzić do przedszkola.  


Når używamy, kiedy mówimy o czynnościach zwyczajowych lub powtarzających się, nawet gdy powtarzały się one w przeszłości :

Jeg liker å slappe av når jeg kommer hjem fra jobben.
Lubię odpocząć, gdy wracam po pracy do domu.  
Jeg likte alltid å slappe av når jeg kom hjem fra jobben.
Zawsze lubiłem odpoczywać, kiedy wracałem po pracy do domu.  


Når używamy też, kiedy mówimy o czynnościach w przyszłości:

Jeg skal ta eksamen når kurset er ferdig.
Będę zdawać egzamin, kiedy kurs się skończy.