3 ሰዋስው

ክንደ ኣስማት

ግላውያን ክንደ ኣስማት - ቅዲ ተሰሓቢ

ኣብ ኖርወየኛ ግላውያን ክንደ ኣስማት፡ በዓል ቤትን ተሰሓብን ዝበሃሉ ክልተ ቅድታት ኣለዉዎም።

Den/det

ክልቲኦም den ን det ን ንሱ ወይ ንሳ ይስምዑ። Den ንተባዕታይ ወይ ንኣንስተይቲ ኣስማት ይትክእ፤ det ከኣ ንኣጓጉል ኣስማት ይትክእ።

ግስታት

ሓገዝቲ ግስታት + ዘይውሱን ግሲ

ሓገዝቲ ግስታት

ዘይውሱን ቅዲ ግሲ ይኽተሎ።

እቲ ንዘይውሱን ቅዲ ግሲ ዘመልክት ሓባሪ å፡ ድሕሪ ሓገዝቲ ግስታት ኣይንጥቀመሉን ኢና።

Skal + ዘይውሱን ግሲ ትንቢታዊ ጊዜ ይገልጽ።

ኣስማት

ውሱናት መሳርዓት

ኣብ ምዕራፍ 2 ነቶም ናይ ስም ጾታ (cf. a/an) ዝሕብሩ ዘይውሱና ኣመልከቲ en፣ ei ን et ገሊጻዮም ነይርና። ኣብ ኖርወየኛ ሓደ ውሱን መሳርዕ ዘለዎ ስም፡ ኣብ ቅድሚኡ ኣመልካቲ ኣይንበረሉን እዩ። ኣብክንዱ፡ ኣመልካቲ ድሕረ ጥብቆ እዝዩ ዝውሰኸሉ። ተባዕታይ ጾታ ዘለዎም -en፣ ኣንስታይ ጾታ ዘለዎም -a፣ ኣጕል ጸታ ዘለዎም ከኣ -et ይጠብቀሎም።

ሓደ ስም ብኣድማጺ -e ዝውድእ እንተደኣ ኰይኑ፡ ብቐጥታ-n ንተባዕታይ ወይ -t ንኣጓጉል ቃል ነጥብቐሎም። ነቶም ብ -e ዝውድኡ ኣንስታይ ጾታ ዘለዎም ኣስማት -a ከነጥብቐሎም ከለና፡ ን-e ንግድፎ።

ቅድታት ረባሕታ

ብሓፈሻ፡ ናይ ዘይውሱናት ኣስማት ረባሕታ -(e)r ብምውሳኽ እዩ ዝምስረት። ሓደ ዘይውሱን ንጽል ቅዲ ብ-e እንተ ደኣ ተዛዚሙ፡ እቲ ቃል -r ጥራሕ እዩ ዝውሰኾ።

ሓጸርቲ (ሓደ ጥምሮ ድምጺ ዘለዎም) ኣጓጉል ቃላት፡ ዘይውሱን ብዙሕ ርባሕታ ክህልዎም ከሎ፡ መዛዘሚ ኣይግበርሎም እዩ።

ውሱን ብዙሕ ረባሕታ ዘለዎ ቅዲ፡ መዛሕቱ ጊዜ ብ -(e)ne እዮ ዝዛዘም።

ገለ ካብ ዘይሕጋውያን ቅዲ ብዙሕ ረባሕታ

ዋንነታዊ

መን እንታይ ይውንን ንምምልካት፡

1. ነቲ ናይ ወናኒ ስም -s ኣልግበሉ፡ ናይ ደኒስ ክፍሊ ወይ ክፍሉ ንደኒስ (ብዘይ ምልክት ጭርጋሕ)
   ወይ
2. መስተዋድድ til ተጠቐም፡ ንዲና ክፍላ።

እቲ ዝውነን ነገር ፡ ኣብ ምሉእ ሓሳብ ቁ 1፡ ዘይውሱን ቅዲ፡ ኣብ ምሉእ ሓሳብ ቁ 2 ከኣ ፡ ውሱን ቅዲ ሒዙ ምህላዉ ኣስተውዕል።

መሳርዓት ኣሰዃኹዓ ቃላ

Det er

ኣብ ኖርወየኛ፡ መብዛሕቱ ጊዜ "det" ዝብል ቃል፡ኣብ መኽፈቲ ምሉእ ሓስብ፡ ከም ነቲ ቀንዲ በዓል ቤት ዝውክል ተወሳኺ በዓልቤት ጌርና ንጥቀመሉ። "En stol er på kjøkkenet" ማለት '(ሓደ) ኩርሲ ኣብ ክሽነ ኣሎ።' ምባል ኣብ ኖርወየኛ ልሙድ ኣይኮነን። ኣብ ትግርኛ ግን እዚ ኣበሃህላ እዚ ጥራሕ እዩ ዘሎ። ኣብ ኖርወየና ኣብ ክንድኡ፡ ነቲ ምሉእ ሓሳብ "det" ኢልና ብምጅማር፡"Det er en stol på kjøkkenet" ንብል።

ኣብ ከምዚኣቶም ዝኣመሰሉ ምሉእ ሓሳባት፡ Det ይግደፍን እዩ፤ ወላ እቲ ምሉእ ሓሳብ ብተውሳኸ ግስ ይጀምር። ( ግሲ ኩሉ ጊዜ እቲ ካልኣይ ቦታ ዝሕዝ ባእታ እዩ።