6 Grammar

6 Gramatyka

ZAIMKI

Zaimki wskazujące

Zaimki wskazujące używane sa do określenia jakiegoś przedmiotu (lub osoby), a także odległości do niego (niej).

Denne i den używane są z rzeczownikami rodzaju męskiego i żeńskiego w liczbie pojedynczej. 
Dette i det używane są z rzeczownikami rodzaju nijakiego w liczbie pojedynczej. 
Disse i de używane są z rzeczownikami w liczbie mnogiej. 


Zauważ, że rzeczowniki po zaimkach wskazujących przybierają formę określoną: denne bilen itp.

  Blisko    Dalej   
Rodzaj męski:  denne koppen  ta filiżanka  den koppen  tamta filiżanka 
Rodzaj żeński:  denne døra  te drzwi  den døra  tamte drzwi 
Rodzaj nijaki:  dette glasset  ta szklanka  det glasset  tamta szklanka 
Liczba mnoga:  disse koppene  te filiżanki  de koppene  tamte filiżanki 

CZASOWNIKI

Bezokolicznik

W Rozdziale 2 uczyliście się o znaku bezokolicznika å:

Hyggelig å hilse på deg.  Miło cię spotkać. 
Dina begynner å bli trøtt.  Dina zaczyna być zmęczona. 


Oprócz tego po niektórych wyrażeniach przyimkowych używa się å + bezokolicznik:

for å  żeby  Dina går til disken for å bestille. 
å ha lyst til  mieć ochotę (coś zrobić)  Dina har lyst til å kjøpe klær. 


Czasowniki pomocnicze bez czasownika w formie osobowej (wyrażanie ruchu)

Znak bezokolicznika å nie jest używany po czasownikach pomocniczych (patrz Rozdział 3).

Kiedy po czasowniku pomocniczym następuje czasownik główny wyrażający ruch, można go opuścić. Robi się tak często z czasownikami gå (iść), dra (jechać) lub reise (podróżować):

Hun skal reise til Paris   →  Hun skal til Paris.  (Ona) Pojedzie do Paryża. 
Nå må de gå tilbake.   →  Nå må de tilbake.  Teraz muszą wrócić. 

PRZYMIOTNIKI

W Rozdziale 5 uczyliście się o podstawowych formach przymiotników; większość przymiotników rodzaju nijakiego kończy się na -t, przymiotniki w liczbie mnogiej zakończone są  -e.

Funkcja przydawki

Liczba pojedyncza      Liczba mnoga 
Rodzaj męski  Rodzaj żeński  Rodzaj nijaki   
en brun stol  ei brun seng  et brunt bord  brune stoler/senger/bord 
brązowe krzesło  brązowe łóżko  brązowy stół  brązowe krzesła/łóżka/stoły 


Funkcja orzecznika

Liczba pojedyncza      Liczba mnoga 
Rodzaj męski  Rodzaj żeński  Rodzaj nijaki   
Stolen er brun  Senga er brun  Bordet er brunt  Stolene/sengene/bordene er brune 
Krzesło jest brązowe.  Łóżko jest brązowe.  Stół jest brązowy.  Krzesła/łóżka/stoły są brązowe. 


Występują również inne formy przymiotników:

Inne formy

  Rodzaj męski  Rodzaj żeński  Rodzaj nijaki  Liczba mnoga 
1.  en ny kjole  ei ny lue  et nytt bord  nye klær 
2.  en billig kjole  ei billig lue  et billig bord  billige klær 
3.  en tysk kjole  ei tysk lue  et tysk bord  tyske klær 
4.  en praktisk kjole  ei praktisk lue  et praktisk bord  praktiske klær 
5.  en moderne kjole  ei moderne lue  et moderne bord  moderne klær 
6.  en grønn kjole  ei grønn lue  et grønt bord  grønne klær 
  1. Przymiotniki jednosylabowe zakończone samogłoską akcentowaną, w rodzaju nijakim przyjmują końcówkę -tt (ny - nowy).
  2. Przymiotniki kończące się na -ig nie przyjmują końcówki -t w rodzaju nijakim (billig - tanie).
  3. Przymiotniki określające narodowość zakończone na -sk nie przyjmują końcówki -t w rodzaju nijakim (tysk - niemieckie).
  4. Przymiotniki zapożyczone zakończone na -isk nie przyjmują końcówki -t w rodzaju nijakim (praktisk - praktyczne).
  5. Przymiotniki kończące się na -e nie przyjmują końcówki -t w rodzaju nijakim (moderne - nowoczesne).
  6. Większość przymiotników zakończonych podwójną spółgłoską traci jedną ze spółgłosek przed - t w rodzaju nijakim (grønn - zielony).

Liten og annen

Liten (mały) i annen (inny) są przymiotnikami nieregularnymi:

Funkcja przydawki

Liczba pojedyncza      Liczba mnoga 
Rodzaj męski  Rodzaj żeński  Rodzaj nijaki   
en liten bil  ei lita bok  et lite bord  små biler/bøker/bord 
mały samochód  mała książka  mały stół  małe samochody/książki/stoły 
en annen bil  ei anna bok  et annet bord  andre biler/bøker/bord 
inny samochód  inna książka  inny stół  inne samochody/książki/stoły 


Funkcja orzecznika

Liczba pojedyncza      Liczba mnoga 
Rodzaj męski  Rodzaj żeński  Rodzaj nijaki   
Bilen er liten  Boka er lita  Skjerfet er lite  Bilene/bøkene/skjerfene er små 
Samochód jest mały.  Książka jest mała.  Stół jest mały.  Samochody/książki/stoły są małe. 


Annen (inny) nie jest używany w funkcji orzecznika.