11 Grammar

11 Gramatyka

FORDI - DERFOR

(ponieważ/dlatego że - dlatego/więc)

Używanie fordi i derfor może wydawać się nieco kłopotliwe.

Fordi

Fordi wskazuje na przyczynę. Jest to spójnik podrzędny, który rozpoczyna zdanie podrzędne:

Han rydder fordi dokka liker å ha det ryddig.
(On) sprząta, ponieważ lalka lubi porządek.  

Barna klapper fordi de liker forestillingen.
Dzieci klaszczą, ponieważ przedstawienie się im podoba. 
lub 
Fordi dokka liker å ha det ryddig, rydder han.
Ponieważ lalka lubi porządek, to on sprząta.  
Fordi de liker forestillingen, klapper barna.
Ponieważ przedstawienie się dzieciom podoba, klaszczą.  


Derfor

Derfor jest przysłówkiem i wskazuje na skutek/wynik. W języku polskim jego odpowiednikiem jest spójnik współrzędny wynikowy dlatego. Po derfor następuje orzeczenie:

Dokka liker å ha det ryddig. Derfor rydder han.
Lalka lubi porządek, dlatego on sprząta.  
Barna liker forestillingen. Derfor klapper de.
Dzieciom podoba się przedstawienie, dlatego klaszczą.  

SÅ

Istnieją wyrazy kłopotliwe, które mają tę samą pisownię i wymowę, ale odmienne znaczenie. Jednym z takich wyrazów jest så:

1) Så w znaczeniu następnie, póżniej jest przysłówkiem:

Etter lunsj dro vi til Akershus festning. Så gikk vi til Rådhuset.
Po lunchu pojechaliśmy do twierdzy Akershus. Następnie poszliśmy do ratusza.  


2) Så w znaczeniu tak, bardzo jest również przysłówkiem. Umieszcza się go przed przymiotnikiem:

Det var så interessant på Vikingskipshuset.
Było bardzo interesująco w Muzeum Łodzi Wikingów.  


3) Så w znaczeniu z tej przyczyny, dlatego też jest spójnikiem, po którym następuje zdanie wspólrzędne:

Peter har ikke møtt Evas familie før, så han er litt nervøs.
Peter nie spotkał wcześniej rodziny Evy, dlatego też jest trochę zdenerwowany.  


4) Så to także forma czasu przeszłego prostego czasownika å se (widzieć, oglądać itp.):

Vi så et stykke av Henrik Ibsen.  Obejrzeliśmy sztukę Henryka Ibsena.  

KRÓTKIE ODPOWIEDZI

W języku norweskim krótkich odpowiedzi udziela się w następujący sposób:

1) Odpowiadając na pytanie rozpoczynające się od har (mam, masz itd.) i er (jestem, jesteś itd.):

Har du ei fiskestang?
(Czy) masz wędkę?  		 Ja, det har jeg. Nei, det har jeg ikke.
Tak, mam. Nie, nie mam.  
Er du norsk?
Jesteś Norwegiem?  		 Ja, det er jeg. Nei, det er jeg ikke.
Tak, jestem. Nie, nie jestem.  


2) Odpowiedź na pytanie rozpoczynające się od czasownika posiłkowego, należy użyć tego samego czasownika:

Kan vi gå på kino?
Możemy pójść do kina?  		 Ja, det kan vi. Nei, det kan vi ikke.
Tak, możemy. Nie, nie możemy.  
Skal du gå på konserten?
Pójdziesz na koncert?  		 Ja, det skal jeg. Nei, det skal jeg ikke.
Tak, pójdę. Nie, nie pójdę. 
Vil du se byen?
Chcesz zobaczyć miasto?  		 Ja, det vil jeg. Nei, det vil jeg ikke.
Tak, chcę. Nie, nie chcę.  
Må du ringe ham?
Musisz do niego zadzwonić?  		 Ja, det må jeg. Nei, det må jeg ikke.
Tak, muszę. Nie, nie muszę.  


3) Jeżeli pytanie rozpoczyna się od innego czasownika niż podane w punktach 1) i 2), w odpowiedzi, w odróżnieniu od języka polskiego, w którym powtarza się ten sam czasownik, w języku norweskim używa się czasownika gjør (robię, robisz itd.):

Liker du opera?
Lubisz operę?  		 Ja, det gjør jeg. Nei, det gjør jeg ikke.
Tak, lubię. Nie, nie lubię.  
Leser du ei bok?
Czytasz książkę?  		 Ja, det gjør jeg. Nei, det gjør jeg ikke.
Tak, czytam. Nie, nie czytam.  
Snakker du norsk?
Mówisz po norwesku?  		 Ja, det gjør jeg. Nei, det gjør jeg ikke.
Tak, mówię. Nie, nie mówię.  


Zauważ, że:

Kiedy podmiotem w pytaniu jest det (to) or den (ten, ta), po orzeczeniu (czasowniku) używa się det albo den:

Er det kaldt?
Czy jest zimno?  		 Ja, det er det. Nei, det er det ikke.
Tak, jest. Nie, nie jest.  
Er den ny?
Czy to jest nowe?  		 Ja, det er den. Nei, det er den ikke.
Tak, jest. Nie, nie jest.  

JA - JO

Odpowiadając twierdząco na pytanie zawierające przeczenie, zamiast ja używamy jo:

Kommer du ikke fra Oslo?
Czy nie pochodzisz z Oslo?  		 Jo, det gjør jeg.
Tak, pochodzę.