12 Grammatikk

12 ሰዋስው

ግስታት

S-ግስታት

ገሊኦም ግስታት ኣብ ኩሉ ረባሕታኦም ብ –s ይውድኡ። ገለ ካብ'ቶም ኣዚዮም ዝውቱራት ዝኾኑ እነዉልካ፡

ዘይውሱን   ህሉው እዋን ሕሉፍ ቀረባ ህሉእ ፍጹም ጊዜ
å synes  ምሕሳብ synes  syntes  har syntes 
å trives  ንሓደ ኩነት ምፍታዉ trives  trivdes  har trivdes 
å finnes  ምህላው፣ ምዃን finnes  fantes  har funnes 
å møtes  ንሓድሕድካ ምርኻብ møtes  møttes  har møttes 
å ses  ንሓድሕድካ ምርእኣይ ses  såes  har settes 


ኣብነታት፡

Ben trives i Fjordvik.  በን ኣብ ፍዩርቪክ ምንባር ይፈትው።
Han syntes lutefisk var rart.  «lutefisk» (ሉተፊስክ) ዘይልሙድ'ዩ መቐረት ኣለዎ ኢሉ ሓሰበ።
Nina og Cecilie møttes i Oslo.  ሲስሰልን ሰሲሊየን ኣብ ኦስሎ ተራኺበን።
Vi ses i morgen!  ጽባሕ የራኽበና!

መሳርዕ ቃላት

ቀንዲ ሓረግ

ቀንዲ ሓረግ፡ ርእሱ ዝኸኣለ ምሉእ ሓሳብ እዩ። በዓል ቤትን (እቲ ፈጻሚ ተግባር ዝኾነ ሰብ ወይ ነገር) ግስን ድማ ይርከቡዎ።

መብዛሕቱ ጊዜ ኣብ ሓደ ምሉእ ሓሳብ፡ ካልኦት ክፍልታት ሰዋስውን፡ ከም ተሰሓብን፡ ተውሳኸ ግስን ዝኣመሰሉ'ውን ይርከቡ።

ኣብ ሓደ ኣዘንታዊ ሓረግ፡ እቲ ውሱን ግሲ (ብህሉው ወይ ሕሉፍ ጊዜ ዝረብሐ) ብመስርዑ ካልኣይ ባእታ እዩ።

ዝተፈላላለዩ ባእታታት ከም በዓል ቤት (1 ምሉእ ሓሳብ)፣ ንግዜ ወይ ቦታ ዘመልክቱ ተውሳኸ ግስታት (2 ምሉእ ሓሳብ)፣ ሓተትቲ ቃላት (3 ምሉእ ሓሳብ) ወዘተ ቀዳማይ ቦታ ክሕዙ ይኽእሉ እዮም።

ኣብ ከም ምሉእ ሓስብ 2 ን 3 ን፡ በዓል ቤት ኣብ'ቲ ዝተመደበሉ ቦታ፡ ድሕሪ ግሲ ክመጽእ ኣለዎ። ኣብ ብሓተትቲ ቅላት (hva (እንታይ), hvem (መን) ወዘተ) ዘይቘሙ ሕቶታት፡ እቲ ምሉእ ሓሳብ ብግሲ ይጅምር (ምሉእ ሓሳብ 4)።

ከም ikke (ኣይኮነን፣ ኣይፋል) ዝኣመሰሉ ተውሳኸ ግስታት፡ ከም ልምዲ፡ ድሕሪ ውሱን ግሲ ይሰፍሩ።

  ቅድሚት ግሲ በዓል ቤት ተውሳኸ ግሲ ግሲ ተሰሓቢ ተውሳኸ ግሲ
1. Han  vil   -  ikke  spise  kake  i kantina i dag. 
  ሎሚ ኣብ'ቲ መመገቢ ኣደራሽ ፓስተ ክበልዕ ኣይደልን እዩ ።
2. I dag  vil  han  ikke  spise  kake  i kantina. 
  ሎሚ፡ ፓስተ ክበልዕ ኣይደልን እዩ ኣብ'ቲ መመገቢ ኣደራሽ።
3. Hvorfor  vil  han  ikke   spise  kake  i kantina i dag? 
  ንምንታይ'ዩ ኣብ'ቲ መመገቢ ኣደራሽ ፖስተ ክበልዕ ዘይደሊ ሎሚ?
4.   Vil  han  ikke   spise  kake  i kantina i dag? 
    ኣብ'ቲ መመገቢ ኣደራሽ ፓስተ ክበልዕ ኣይደልይን ድዩ ሎሚ?


ኣብ ግምጣል ሓረግ፡ በዓል ቤት ስም ምስ ዝኸውን (ከም በን) ድሕሪ ikke እዩ ዝሰፍር።

ቅድሚት ግሲ ተውሳኸ ግሲ በዓል ቤት ግሲ ተሰሓቢ ተውሳኸ ግሲ
I dag  vil  ikke  Ben  spise  kake  i kantina. 
ሎሚ፡ ፐተር ኣብ መመገቢ ኣደራሽ ፓስተ ክበልዕ ኣይድልን እዩ። 


ተጸጋዒ ሓረግ

ተጸጋዒ ሓርግ'ውን በዓል ቤትን ግስን ይሓቑፍ እዩ፤ ግናኸ እርሱ ዝኸኣለ ምሉእ ሓሳብ ኣይኮነን። ምስ ቀንዲ ሓረግ ተላፊኑ እዩ ዝነብር።

ተጸጋዒ ሓረግ፡ መግዛሕቱ ጊዜ ብኣጸጋዒ መስተጻምር እዩ ዝጅምር። እቶም ዝውቱራት ኣጸጋዕቲ መስተጻምራት እዚኣቶም እዮም፡ fordi (ምኽንያቱ), at (ከም), hvis (እንተ), om (እንተ ደኣ፣ እንድሕሪ– ምስ å spørre (ምሕታት)), da (ሽዑ፡ ኣብ'ቲ እዋን), når (ምዓስ) ዝኣመሰሉ ግስታት።)

ናይ ተጸጋዒ ሓረግ መስርዕ ቃላት ቀዋሚ እዩ። ንኣጸጋዒ መስተጻምር፡ በዓል ቤት ናይ'ቲ ምሉእ ሓሳብ ይኽተሎ። ካልኦት ባእታታት ናብ ቅድሚት ክሰሓቡ ኣይከኣልን እዩ።

ከም ikke ዝበሉ ተውሳኸ ግስታት፡ ኣብ ቅድሚ ግሲ ይሰፍሩ።

  መስተጻምር ቅድሚት
(በዓል ቤት)		 ተውሳኸ ግሲ ግሲ ተሰሓቢ ተውሳኸ ግሲ
1. Alex er litt trøtt  fordi  han  ikke  har sovet    mye i natt. 
2. Bildene blir uskarpe  når  Alex    hopper    i snøen. 
3. Snøballen er så stor  at  Dina    må hjelpe  ham.   
4. Alex spør  om  han  ikke  kan åpne  gavene  nå. 
1. ኣለክስ ቁሩብ ደኺሙ'ሎ፤ ምኽንያቱ ብዙሕ ኣይደቀሰን ትማሊ።
2. ኣለክስ ምስ ዝዘልል፡ እቶም ኣሳእል ይድብዝዙ።
3. እቲ ናይ በረድ ኵዕሶ ዓብይ እዩ፤ ስለዚ ዲና ክትሕግሶ ኣለዋ።
4. ኣለክስ ነቲ ህያባት ክኸፍቶ ይኽእል እንተ ኰይኑ፤ ይሓትት ኣሎ።


ጽግዕተኛ ሓረግ ኣብ ቅድሚ ቀንዲ ሓረግ ክሰፍር ይኽእል እዩ። ኣብ'ዚ ቀንዲ ሓረግ'ዚ ከኣ፡ በዓል ቤት ኣብ'ቲ ዝተሓዝኣሉ ቦታ፡ ኣብ ድሕሪ ግሲ ይሰፍር፡

ቅድሚት ግሲ በዓል ቤት  
1. Når Alex hopper i snøen,  blir  bildene  uskarpe. 
2. Fordi han ikke har sovet mye i natt,  er  Alex  trøtt. 
1. ኣለክስ ኣብ'ቲ በረድ ምስ ዝዘልል፡ እቲ ኣሳእል ይድብዝዝ።
2. ትማሊ ምሸት ብዙሕ ስለ ዘይደቀሰ፡ ኣለክስ ደኺሙ ኣሎ።

ናይ ጨረት/ኮማ ሕግታት

1) ኣብ ቅድሚ men (ግን) ኩሉ ጊዜ ጨረት ንጥቀም፡

Anne bor i Fjordvik, men hun kommer fra Lillestrøm.
ኣንነ ኣብ ፍዮርቪክ እያ ትቕመጥ፡ ግን ጓል ሊለሃመር እያ።


2) እቲ ዝስዕብ ምሉእ ሓሳብ፡ ርእሱ ስኸኣለ ቀንዲ ሓረግ ምስ ዝኸውን፡ ኣብ ቅድሚ መስተጻምራት og (ን፣ ከኣ፣ እዋን፣ ድማ)፣ for (ስለ፣ ምኽንያቱ) ን så (ስለዚ፣ ከኣ) ን ጭረት ንጥቀም፡

Hans har bodd i Fjordvik i ti år, og han jobber i en bank.
ሃንስ ኣብ ፊዮርቪክ ንዓሰርተ ዓመታት ተቐሚጡ፤ ኣብ ባንኪ ከኣ ይሰርሕ።
ግን
Hans har bodd i Fjordvik i ti år og jobber i en bank.
ሃንስ ኣብ ፊዮርቪክ ንዓሰርተ ዓመታት ተቐሚጡ፤ ኣብ ባንኪ ከኣ ይሰርሕ።


3) ኣብ ቅድምን ድሕርን ዓንቃጺ ሓረግ ጨረት ንጥቀም፡

Ben, som kommer fra Frankrike, bor i Fjordvik.
በን፡ እቲ ካብ ፈረንሳይ ዝመጸ፡ ኣብ ፊዮርቪክ ይቕመጥ።


4) ዝርዝር ከነቕርብ ከለና ጨረት ንጥቀም፡

Han spiser vanligvis kylling, laks, pasta, ris og grønnsaker til middag.
መብዛሕቱ ጊዜ፡ ንድራር ድርሆ፣ ዓሳ ሰለሙን፣ ፓስታ፣ ሩዝን ኣሕምልትን ይበልዕ።


5) ተጸጋዒ ዓንቀጽ፡ ኣብ ቅድሚ ቀንዲ ሓረግ፡ ክሰፍር ከሎ፤ ጨረት ገርና ንፈልዮም።

Hvis Eva hjelper henne, blir Tone glad.
ኤቫ እንተ ደኣ ሓጊዛታ፡ ቱነ ክትሕጐስ እያ።


6) ኣብ ድሕሪ ቀጥታዊ ሓረግ፡ ጨርት ንጥቀም፡

«Vil du ha hjelp?» spør Eva.
«ሓገዝዶ የድልየኪ እዩ?»፡ ኢላ ሓቲታ ኤቫ።