5 Gramatyka

ZAIMKI

Zaimki zwrotne

Zaimki zwrotne mają taką samą formę jak zaimki osobowe w formie dopełnienia (patrz Rozdział 3), z wyjątkiem ham, henne, dem, którym odpowiada zaimek zwrotny seg (wszystkie te zaimki zwrotne w języku polskim odpowiadają  zaimkowi się):

Zaimków zwrotnych używa się, gdy podmiotem i dopełnieniem w zdaniu jest ta sama osoba. W połączeniu z czasownikami służą one do wyrażenia, że podmiot wykonał czynność na samym sobie. Gdy dopełnieniem jest zaimek w formie dopełnienia, oznacza to, że podmiot wykonuje czynność na innej osobie. Zwróć uwagę na różnicę w znaczeniu poniższych zdań:

Czasowniki  zwrotne

Niektóre czasowniki wymagają zaimka zwrotnego, choć nie zawsze wydaje się to logiczne. Tego typu czasowniki określa się mianem czasowników zwrotnych.

Uwaga: Nie wszystkie norweskie czasowniki zwrotne odpowiadają polskim!

Niektóre czasowniki zwrotne:

PRZYMIOTNIKI

Większość przymiotników rodzaju nijakiego tworzy się przez dodanie -t do formy podstawowej, a liczbę mnogą przymiotników - przez dodanie -e.

Funkcja przydawki

W poniższych przykładach przymiotniki umiejscowione są przed rzeczownikami, do których się odnoszą (pełnią funkcję przydawki):

Funkcja orzecznika

W poniższych zdaniach przymiotniki łączą się z rzeczownikami za pomocą czasownika er (jestem/jesteś/ jest/ jesteśmy/jesteście/są), który jest formą czasu terażniejszego czasownika å være (być):

PRZYSŁÓWKI

Przysłówki kierunku i miejsca

Niektóre przysłówki mają dwie formy. Jedna z nich sygnalizuje ruch w jakimś kierunku, a druga znajdowanie się w stanie spoczynku:

Zapamiętaj, że przysłówki tu/tutaj i tam w norweskim występują również w dwóch formach.

PRZYIMKI

Przymki oznaczające położenie

W Rozdziale 2 była mowa o przyimkach i oraz på. Poniżej podajemy więcej przyimków określających położenie.

Bak (za), foran (przed), i (w), på (na), over (nad), under (pod) i ved siden av (obok) są typowymi przyimkami oznaczającymi położenie.

Poniżej zajmiemy się bliżej różnicą między i i på. Wyjaśnimy również, jak używać dwóch innych przysłówków: til (do) i hos (u).

I

I jest używane, gdy coś znajduje się wewnątrz czegoś:

I jest także używane z nazwami:

På

På jest często używane, gdy coś znajduje się na czymś innym:

På jest też używane w następujących połączeniach:

W poniższych połączeniach można rownież użyć i:

På używa się też w połączeniu z:

Bardzo często trudno jest wytłumaczyć stosowanie przyimka i lub på w nazwach norweskich miejscowości lub miejsc. Topografia miejsca lub sama jego nazwa często decyduje o wyborze przyimka, ale jest wiele wyjątków, a także różnic lokalnych.

Til

Til jest najczęstszym przyimkiem określającym ruch w kierunku jakiegoś miejsca:

Zwróć uwagę, że i czy på również są używane, aby wyrazić ruch w kierunku lub do środka wielu pomieszczeń lub instytucji:

Hos

Hos jest używane przed nazwami osób w znaczeniu «u niego/u niej»:

Przyimka hos używa się także wtedy, gdy mówimy o niektórych grupach zawodowych:

Przy określaniu ruchu w jakimś kierunku lub celu, używamy przyimka til: